UYKU

Uyku fikrinde yeni olan hiçbir şey yoktur. Aşağı yukarı dünyanın yaradılışından beri, insanlara uykuda oldukları ve uyanmaları gerektiği söylenmiştir.

İnsan aksiyon varlığı değildir. Karşılaştığı dışarıdan gelen etkilere reaksiyon göstererek yaşamaktadır. Makine insanın bir anlamı da budur. Gerek duygusal alanda gerekse zihinsel ve fiziksel alanlarda sürekli olarak reaksiyonlarla yaşamaktadır. Bunun farkında olmaması ise uykuda yaşadığının bir göstergesidir.

İnsan, derin bir şekilde uyuduğu ve tamamen düşler içinde bulunduğu sürece, uykuda olduğu gerçeği hakkında dahi düşünemez. Uykuda bulunduğunu düşünseydi uyanırdı. Bundan böyle her şey olduğu gibi devam etmektedir. Ve insanlar, bu uyku yüzünden neler kaybettikleri hakkında en küçük bir fikir sahibi bile değillerdir. Halen söylemiş olduğum gibi, bu düzeni içinde, yani doğanın onu yarattığı durumda bulunmakla insan, sübjektif şuurlu bir varlık haline gelebilir. O, böyle yaratılmış, böyle doğmuştur. Fakat, uyumakta olan insanlar arasında doğmuştur ve tabii ki, kendisi hakkında şuurlanmaya başlaması gerektiği tam o anda onların arasında uykuya dalar. Bunda her şeyin rolü vardır: Yaşlı insanların çocuk tarafından elde olmadan taklit edilmeleri, istemli ve istemsiz telkinler ve ‘eğitim’ adı verilen şey. Çocuktan gelecek her uyanma hareketi, derhal durdurulmaktadır. Bu, kaçınılmazdır. Ve daha ileride, binlerce uyumaya zorlayan alışkanlık yığıldığında, uyanmak için pek çok çaba ve büyük çapta yardım gerekli olur. Ve bu pek nadiren gerçekleşir. Çoğu kez, insan, henüz daha çocukken uyanma imkanını kaybeder; bütün hayatını uykuda geçirir ve uykuda ölür. Dahası, birçok insan, fizik bedeninin ölümünden çok önce ölür.

Uykuda kalmasının sebeplerinden biri İnsanın kendi bodrumunda, kendi daha dü­şük kısımlarında, içgüdü ve hareket -yani duyu, arzu ve kassal aktivite- merkezlerinde yaşamayı tercih etmesidir. Fakat çalışmanın birinci amacı, İnsanları çalışmanın fikirleri hakkında ve çalışmanın fikirlerinden yola çı­karak düşündürtmek olduğundan, yorumlar denen şey çalışmada yer alır.

ÖZ – KİŞİLİK

Söylendiği gibi, insan bir öz olarak doğar ve bu, onun gerçek parçasını, gerçekten büyüyüp gelişebileceği parçayı oluşturur. Ama ondaki bu parça, ancak çok az büyüyebilir. Diyelim ki üç veya dört veya beş yaşından son­ra kendi kendini daha ileri doğru geliştirecek kuvvete sahip değildir. Buna insanın birinci aşaması diyelim. Yani insanın birinci aşaması, kendi başına belirli miktarda gelişebilme kapasitesine sahip saf özdür ama kısa sürede daha fazla büyüyemediği bir noktaya gelir. Dediğim gibi, bu sistem bir insandaki özün kendi başına ancak az miktarda büyüyebileceğini öğretir. İnsanın özü kendi başına, yardımsız ancak küçük bir miktarda bü­yüyebilir ve böyle bir insan aslında küçük bir çocuktan başka bir şey değil­dir. Şimdi, bunun daha da büyümesi için bir şeylerin olması gerekir. Özün çevresinde bir şey kendini biçimlendirmelidir ve buna kişilik denir. Öz, as­lında kendisine yabancı, hayattan edinilen, duyular yoluyla içeri giren bir şey tarafından çevrili hale gelmelidir. Küçük bir çocuk kendisi olmaktan vazgeçer ve kendisinden farklı bir şey haline gelir. Size anlatıldığı gibi, onun ağırlık merkezi özden kişiliğe geçmeye başlar. Çocuk her tür şeyi öğ­renir, her tür şeyi taklit eder vs. Kişiliğin öz etrafında, özün gelişimi için ge­rekli olan bu biçimlenişine insanın ikinci aşaması denebilir. Özün gelecekteki gelişimi, çevre­sinde kişiliğin oluşmasına bağlıdır. Eğer çevresinde çok zayıf bir kişilik bi­çimlenirse, üçüncü aşamaya geldiğimizde sözünü edeceğimiz, özün daha da büyümesine çok az yardımcı olacaktır. İkinci aşamada kişiliğin oluşu­mu meydana gelir ve denildiği gibi, kişilik ne kadar zenginse o kadar iyi­dir. insan sürekli olarak özden gelişip büyüyemez çünkü öz kendi başına büyüyemeyecek kadar zayıftır. Özün daha da büyümesi her şeyden önce kişiliğin oluşumuna bağlıdır ve kişilik ne kadar zenginse en nihayetinde özün gelişmesi de o kadar iyi olur ama sıradan anlamda söylemek gerekirse, kişiliğin oluşumu yaşamın amaçları için oldukça yeterlidir. Bir insan kendisini iyi bir konumda bulur; kendisin­de zengin bir kişiliğin oluşması sayesinde hayatla başa çıkabilmektedir. Eğer tatmin olmuşsa, o kişi yaşamın tüm amaçları bakımından yeterlidir. Fakat bu çalışma, bu öğreti insanın daha ileri bir aşaması hakkındadır; bu aşamaya üçüncü aşama diyeceğim.

İn­sanın üçüncü aşaması, içindeki öz büyüyebilsin diye kişiliğini pasif hale getirdiği zamandır. Ve sonuç olarak bu noktada bir insanın karşılaşabilece­ği üç öğretim biçimi vardır. Öz olarak, küçük bir bebekken, annesinden ba­sit fikirler duyar ve daha sonra göreceğimiz gibi bu basit fikirler önemlidir. Sonra hayata başlar ve dünyaya doğmuş olduğu dönemin fikirlerini öğre­nir. Bu onun ikinci aşamasıdır; bu aşamada ezberleme sistemlerini öğrenir, yazışma dersleri alır, sınavlardan geçer vs. Kişilik oluşmaktadır.

SAHTE KİŞİLİK – İMAJİNATİF BEN

Kişiliğin oluşumundan belli bir süre sonra kişiliği çevreleyen sahte benlikler topluluğu vardır ki buna da sahte kişilik diyoruz. Sahte kişilik, çocuklukta oluşturduğumuz kişilikten daha tehlikeli bir durum ortaya koymaktadır. Kişilik belli bir miktarda gerekli ve zorunluyken sahte kişiliğin böyle bir zorunluluğu yoktur. Ve insanın en önemli ıstırap kaynaklarından biri bu sahte kişiliktir. Çünkü tüm negatif duygular, yalanlar, kale almalar sahte kişiliğin varlığından dolayı ortaya çıkarlar.

Hem insanın içsel dünyasında, hem de insanlar ve onlar arasındaki olası insan ilişkilerinin ortak yaşam küresinde meydana gelen hemen hemen tüm yanlış anlamaların temel nedeni, hayatın hazırlık devresinde oluşan, Sahte Kişilik denen bu psişik faktördür. Bir insandaki bu psişik faktörün harekete geçirilmesi, sorumlu yaşam devresi sırasında ve ondan önce, kibir ve kendini beğenme duygularına sebep olur. Sahte Kişiliğin harekete geçirilmesinden meydana gelen bu duygular, Duygusal Merkezin normal gelişim yolunun üzerinde dururlar. Aynı şekilde herhangi bir şuur gelişiminin yolunda da durdukları söylenebilir. Üçüncü Şuur Durumunu, Kendinin Farkında Olma Durumunu engellerler.

İmajinatif “Ben” ise, daima şu­urlu yanıt veren, şuurlu ve tutarlı davranan gerçek bir değişmez “Ben”e sa­hip olduğumuz imajinasyonudur. Değişmeyen ve her zaman aynı olan tek bir kişi olduğumuzu hayal ederiz. İmajinatif “Ben” bize sahte, gerçekdışı bir birlik algısı sunan şeydir. Hayatlarımızı Sahte Kişilik ve İmajinatif “Ben”in ürettiği gerçeklik üzerinden sürdürmeye çalışırız. G. bir keresinde şöyle demişti: “İnsan’ın daima bir ve aynı olduğunu düşünmesi en büyük hatadır. Bir insan asla uzun süre aynı kalamaz. Sürekli değişiyordur ama yine de kendinin her zaman aynı ‘Ben’ olduğunu hayal eder. Ondaki ‘Ben’in an be an değiştiğini kabul etmesi zordur. Bir birlik, gerçek bir kişi olduğundan emindir. Ama beş dakika için bile nadiren aynı kalır.

Sahte Kişiliği ve İmajinatif “Ben”i gözlemlememiz ve bu hayali ger­çekliğin ötesine geçip her şeyin tamamen farklı olduğu daha derin bir ger­çekliğe ulaşmaya Çalışmamız gerektiğini Çalışma işte bu yüzden bu kadar çok vurgulamaktadır.

ŞUUR DURUMLARI

Dört şuur durumu mümkündür fakat sıradan İnsan ancak iki tanesinde yaşar veya iki tanesini bilir ve Çalışma’da, her ikisine de uyku durumu denir. Birinci ya da en düşük şuur durumu bedensel uykudur, bir insanın neredeyse hiç hareket etmeden yatağında yattığı pasif durumdur.

Bir insan hayatının üçte birini, hatta daha fazlasını bu durumda harcar. İkinci şuur durumu, insanların hayatlarının kalan kısmını harcadıkları durumdur: kollarını ve bacaklarını hareket ettirdikleri, yürüdükleri, konuştukları ve tabi kitaplar yazdıkları, politikada yer aldıkları, birbirlerini öldürdükleri vs. durum. Bu sözde uyanık durum içinde, bir insan ne kendisinin ne başkasının şuurundadır. Karanlık içinde yaşar ve ölür.

Üçüncü şuur durumu, Kendini Hatırlama veya Kendinin Şuurunda Olma ya da Kendinin Farkında Olma durumudur. Bu duruma zaten sahip olduğumuzu ve her zaman kendimizin farkında olduğumuzu ve ne yaptığımızın tam şuurunda olarak hissettiğimizi, düşündüğümüzü ve hareket ettiğimizi düşünmek adettendir. Fakat Batı bilimi, bu şuur durumuna sahip olmadığımız gerçeğini gözden kaçırmaktadır. Ve bunu kendi içimizde tek başına ivedi arzu ile yaratamayız ya da bundan sonra her zaman bir Kendinin Şuurunda Olma durumunda yaşayacağımıza karar veremeyiz. Fakat bu üçüncü durum, kendisi olan İnsan’ın doğal hakkıdır ve İnsan buna sahip değilse, bunun nedeni yaşamının yanlış koşullarıdır. Bugün bu şuur durumu, sadece ender parıltılar tarzında meydana gelir ve ancak uzun pratik ve deneme yanılma yoluyla bir insan kendi içinde Kendini Hatırlama durumunu yeniden kurmaya başlayabilir.

 Dördüncü şuur durumuna Objektif Şuur Durumu denir. Bu haldey­ken, bir insan her şeyi olduğu gibi görebilir. Bu şuur durumu da İnsan’da flaşlar halinde gerçekleşebilir. Tüm ulusların dinlerinde, ‘Aydın­lanma’ veya başka türden kavramlarla adlandırılmaya çalışılan ama as­lında, sözcüklerle tarif edilemeyecek olan bu türden bir şuur durumu­nun olası olduğuna dair işaretler mevcuttur. Ama Objektif Şuura giden tek Doğru Yol, Kendinin Şuurunda Olmanın gelişiminden geçer.

Sıradan bir insan, Objektif Şuur durumuna yapay olarak getirilirse ve sonrasında da sıradan haline döndürülürse, hiçbir şey hatırlamaya­cak ve bir süreliğine şuurunu yitirdiğini düşünecektir. Ama bir insan kendinin şuurunda olma durumundayken Objektif Şuur’un ani çakma­larını yaşayabilir ve bunları hatırlayabilir. İnsan’da Dördüncü Şuur Du­rumu, tamamen farklı bir varlık durumu anlamına gelir ve içsel gelişi­min ve kişinin kendi üzerinde yaptığı uzun ve yorucu bir çalışmanın sonucudur.

İNSAN KATEGORİLERİ

Bu çalışma öğretisinde, insanlık, hepsi bir ve aynı sevi­yedeymiş gibi ele alınmaz. İnsan farklı kategorilere bölünmüştür. Tama­men farklı türde insanlar vardır. Her şeyden önce, 1 No.lu, 2 No.lu, 3 No.lu insanın var olduğu mekanik insanlık çemberi vardır. Sırasıyla, bunlar te­melde tek merkezini kullanan insanlardır: 1 No.lu insan durumunda içgüdü-hareket merkezini, 2 No.lu insan durumunda duygu merkezini ve 3 No.lu insan durumunda düşünce merkezini kullanır. Bu içgüdü-hareket insanı, duygu insanı ve düşünce insanı temelde “tek merkezli” oldukların­dan ötürü her şeyi farklı görürler, sadece bir kenarından ve bir merkezden görürler.

Daha sonra 4 No.lu insa­nın oluşturduğu ara bir çember gelir. Bu çember hayat içinde meydana gel­mez, çalışmanın sonucu olarak meydana gelir. 4 No.lu insanda bütün sıra­dan merkezler geliştirilir, bu yüzden tek-yönlü bir insan değildir ve “den­geli insan” diye adlandırılır. 4 No.lu insanlar birbirlerini anlayabilmeye ve kendilerindeki şiddetin üstesinden gelmeye başlarlar. Bundan sonra birbi­rini anlayan, şiddete dayanmayan, sadece sıradan merkezlerinde değil, da­ha yüksek duygu ve daha yüksek mantal merkezlerde daha düşük bir boyuttan daha yüksek bir boyuta doğru şuurlanma gücüne sahip 5 No.lu, 6 No.lu, 7 No.lu insanlar tarafından oluşturulan şuurlu insanlık çemberi gelir. Bu merkezler mekanik insanlığın -yani uyuyan insanlığın- duyarsız olduğu veya daha doğrusu “duyamadığı” tesirleri yayar.

VARLIK – BİLGİ SEVİYESİ

İnsanın gelişmesinin üzerinde gerçekleştiği iki çizgi vardır: Bilgi çizgisi ve varlık çizgisi. Doğru tekamülde, bilgi çizgisi ile varlık çizgisi aynı zamanda, birbirlerine paralel olarak, birbirlerine yardımcı olarak gelişirler. Fakat bilgi çizgisi, varlık çizgisinden daha uzun olursa veya varlık çizgisi bilgi çizgisinden uzun olursa, insanın gelişmesi yanlış olur; er veya geç gelişme durur.

Batılılar insanın bilgi seviyesine çok değer verirler ama insanın varlığına değer vermedikleri gibi kendi varlıklarının aşağı seviyede olmasından utanç duymazlar. Bunun ne anlama geldiğini bile anlamazlar. Ve insanın bilgisinin, varlığının seviyesine bağımlı bulunduğunu anlamazlar.

Eğer bilgi, varlığı fazlasıyla aşarsa teorik, soyut ve uygulanamaz bir duruma gelir veya gerçekten zararlı olur. Çünkü bu durumda bilgi, yaşama hizmet edeceğine, insanlara karşılaştıkları güçlüklerle daha iyi bir biçimde savaşmakta yardımcı olacağına, onların yaşamlarını zorlaştırır; önceden mevcut bulunmayan yeni güçlükler, yeni felaket ve belalar doğurur.

Bunun nedeni, varlık ile uyumlu olmayan bilginin, insanın gerçek ihtiyaçlarını karşılayacak kadar büyük olamaması veya bu ihtiyaçlara yeter derecede cevap verememesidir. Bu bilgi, daima bir başka şeyin bilgisizliğinin yanı başında bir şeyin bilgisi tarzında olacaktır; yani bütünün bir bilgisi olmaksızın ayrıntıların bir bilgisi, özün bir bilgisi olmaksızın biçimin bir bilgisi…

 Genel olarak, bilgi ile varlık arasındaki denge, birinin veya diğerinin ayrı ayrı gelişmesinden daha da önemlidir. Ve bilginin veya varlığın ayrı ayrı gelişmesi, ne olursa olsun, arzu edilir bir şey değildir. Bununla beraber sıklıkla insanlara özellikle çekici gelen, kesinlikle, bu tek taraflı gelişmedir. Eğer bilgi varlığı aşarsa, o insan bilir ama yapma gücüne sahip değildir. Bu, yararsız bilgidir. Diğer taraftan, varlık bilgiyi aşarsa, o insanın yapma gücü vardır ama bilmemektedir, yani bir şey yapabilir ama neyi yapacağını bilmez. Kazandığı varlık, gayesiz hale gelir ve onu kazanmak için gösterdiği çabaların yararsız olduğu görülür.

TEKRARLAMA

Tarih kendini tekrar eder çünkü insan aynı varlık seviyesinde kalır, yani tekrar tekrar aynı koşulları cezbeder, aynı şeyleri hisseder, aynı şeyle­ri söyler, aynı şeyleri ümit eder, aynı şeylere inanır. Ve böylece aslında hiç­bir şey değişmez. Geçen savaşta yazılan makalelerin hepsi bu savaşta yazı­lanların aynısıdır ve hep böyle sürüp gidecektir. Ama bizi asıl ilgilendiren şey, aynı fikrin kendimiz ve her bir birey için geçerli olmasıdır. Varlık se­viyesinde hiçbir değişim olmadığı sürece, insanın kişisel tarihi de aynı ka­lır. O kişinin kendi yaşamında her şey kendini tekrar eder; kişi aynı şeyle­ri söyler, aynı şeyleri yapar, aynı şeylerden pişmanlık duyar, aynı şeyleri işler. Ve tüm bunlar, varlık seviyesinin onun hayatını cezbettiği şeklindeki bu oldukça derin fikirle ilişkilidir.

Bu öğretide, tüm sırrın dış koşulları değiştirmek için çaba harcamamakta yattığını unutmayın çünkü kendinizi ve hayatın tekrarlanan olaylarına yaklaşımınızı değiştirmezseniz, her şey aynı biçimde tekrarlanacaktır. Hayatın tekrarlanan tüm olayları karşısında her zamanki gibi çılgına dönecek, dengesizleşecek, üzülecek, canınızı sıkacak, öfkeleneceksiniz. Hepsine aynı tarzda tepki vereceksiniz çünkü aynı kişisinizdir. Şimdi, Çalışma, önceden olduğunuz makinenin aynısı olduğunuzu söyler. Çalışma’daki amaç sizdeki bu makineliği değiştirmektir. Elbette ki hiç kimse kendinin bir makine olduğunu düşünmez. Ama bir makine olduğunuzu veya geçmişte bir makine olduğunuzu görmek için bir iki yıl süreyle kendinizi gözlemlemeniz yeterlidir.

ÖZDEŞLEŞME

Özdeşleşme, öylesine yaygın bir niteliktir ki, gözlemleme amacıyla onu diğer şeylerden ayırmak güçtür. İnsan, daima bir eş koşma hali içerisindedir; ancak eş koşmanın objesi (nesne) değişir. İnsan, karşılaştığı küçük bir sorunla özdeşleşir, işine başladığı andaki büyük gayeleri tamamen unutur. Bir düşünceyle özdeşleşir ve diğer düşünceleri unutur; bir duyguyla, bir ruh haliyle özdeşleşir ve daha önemli olan diğer düşüncelerini, duygularını ve ruh hallerini unutur. İnsanlar, kendileri üzerinde çalışırlarken ayrı ayrı amaçlarla öylesine özdeşleşirler ki, ormanı görmekte başarısızlığa düşerler. Onlara yakın olan iki ya da üç ağaç onlar için bütün ormanı temsil eder.

Özdeşleşme, en korkunç düşmanlarımızdan biridir çünkü her yere girer ve insanı, onunla mücadele ettiğini sandığı bir anda aldatır. Kendini özdeşleşmeden kurtarmak özellikle güçtür çünkü insan, kendisini en çok ilgilendiren, zamanını, mesaisini, dikkatini harcadığı şeylerle doğal olarak daha kolaylıkla özdeşleşir. Kendisini özdeşleşmeden kurtarmak için insan, sürekli olarak uyanık durmalı ve kendisine karşı acımasız olmalıdır; yani özdeşleşmenin aldığı bütün ince ve gizli biçimleri görmekten korkmamalıdır.

 Özdeşleşme, kendi kendini hatırlama için başlıca engeldir. Herhangi bir şeyle özdeşleşen bir kişi, kendi kendini hatırlamaya muktedir değildir. Kendi kendini hatırlamak için öncelikle, özdeşleşmemek gerekir.

KALE ALMA

“Çoğu kez, insan, başkalarının kendisi hakkında ne düşündüğünü, ona nasıl davrandıklarını, ona karşı nasıl bir tutum içerisinde bulunduklarını eş koşar. Daima, insanların kendisine yeter derecede değer vermediklerini, ona karşı yeterli nezaket ve inceliği göstermediklerini düşünür. Bütün bunlar, onu rahatsız eder, düşündürür, şüpheye düşürür ve düşünme faaliyeti sırasında, tahminler yürütürken çok büyük miktarda enerji yitirmesine neden olur, onda insanlara karşı güvensiz ve düşmanca bir tutum doğurur. Bir kişinin ona nasıl baktığı, onun hakkında ne düşündüğü, onun hakkında ne söylediği; bütün bunlar onun açısından büyük önem taşır.”

“Ve sadece ayrı ayrı kişileri değil, fakat toplumu ve tarihin oluşturduğu koşulları ‘kaale alır’. Böyle bir kişiyi rahatsız eden her şey, ona haksız, kanun dışı, yanlış ve mantıksız gözükür. Ve onun yargısının dayandığı nokta, daima şeylerin değiştirilebileceği ve değiştirilmesi gerektiğidir. ‘Adaletsizlik’, pek sık olarak ‘kaale almanın’ onun arkasına saklandığı kelimelerden biridir. İnsan, herhangi bir ‘haksızlığa’ uğradığında haklı olduğuna inanırsa, ‘kaale almayı’ durdurmak artık onun için ‘kendini haksızlık ile uzlaştırmak’ anlamına gelecektir.”

“Sadece haksızlığı ya da başkalarının kendilerine yeter derecede değer vermedikleri durumları değil, örneğin havayı kaale alabilen insanlar da mevcuttur. Bu gülünç gözükebilir ama gerçektir. İnsanlar, iklimi, sıcağı, soğuğu, karı, yağmuru kaale alabilirler; havadan rahatsız olabilir, ona kızgınlık ve öfke gösterebilirler. İnsan, sanki dünyada mevcut her şey, ona zevk vermek veya aksine rahatsızlık ya da tatsızlık yaratmak için özellikle hazırlanmış gibi her şeyi böylesine kişisel bir biçimde ele alabilir.”

“Bütün bunlar ve diğer birçok şey, sadece birer eş koşma biçimidir. Böyle kaale almalar, bütünüyle ‘ihtiyaçlara’ dayanmaktadır. İnsan, kendisinin ne kadar dikkate değer olduğunu başkalarının görmesine, onların kendisine, zekasından, güzelliğinden, kurnazlığından, akıllılığından, soğukkanlılığından, orijinal oluşundan ve diğer niteliklerinden ötürü duydukları saygıyı, itibarı ve hayranlığı sürekli olarak ifade etmelerine içinden ‘ihtiyaç’ duyar. İhtiyaçlar ise, pek sık olarak mütevazı görünümlü kimseler arasında olduğu gibi, insanların kendileri hakkındaki fantastik bir sanıya dayanmaktadır. Örneğin muhtelif yazarlar, aktörler, müzisyenler, sanatkarlar ve politikacılar hemen hemen istisnasız olarak hasta insanlardır. Ve neden dolayı ıstırap çekmektedirler? Öncelikle kendileri hakkında besledikleri olağanüstü kanaatten, sonra ihtiyaçlardan ve sonra kaale almaktan, yani anlayış ve beğeni görmedikleri takdirde cephe almaya önceden hazırlıklı bulunmaktan.”

“İnsandan büyük miktarda enerjinin eksilmesine neden olabilen başka bir kaale alma biçimi daha vardır. Bu kaale alma biçimi, insanda, onun bir başkasını yeter derecede kaale almadığını, o kimseyi yeterli şekilde kaale almadığından dolayı da kendisine karşı olduğunu düşünmeye başlamakla kendini gösterir. Ve belki de bu başkasını yeter derecede önemsemediğini, ona yeterli dikkati göstermediğini, yeterli fırsatı vermediğini düşünmeye başlar. Bütün bunlar, basitçe zaaftır. İnsanlar, birbirlerinden korkmaktadırlar. Bu durum, çok ilerilere gidebilir. Ben, böyle pek çok duruma rastladım. Bu şekilde insan sonunda, olmayan dengesini yitirebilir ve tamamen anlamsız davranışlar sergilemeye başlayabilir. Kendisine kızar, bunun ahmaklık olduğunu düşünür ve durduramaz; halbuki böyle hallerde, bütün mesele, kesinlikle ‘kaale almamaktır’.

HESAP YAPMA, BORÇLU ÇIKARMA, ŞARKI SÖYLEME

Bununla yakından bağlantı, hesap yapma denen özdeşleşme formudur. Kişi İnsanların kendisine borçlu olduğunu hissetmeye başlar; daha iyi dav­ranışlar, daha fazla ödül, daha fazla onay hak etmektedir ve bunların hep­sini psikolojik bir hesap defterine, zihninde sürekli çevirdiği sayfalara ya­zar. Ve böyle bir İnsan kendine o kadar acımaya başlar ki, aynı anda tüm acılarından bahsetmesine izin vermeden onunla herhangi bir şey hakkında konuşmak, neredeyse imkansız hale gelebilir. Bu türden tüm hesaplar, baş­kalarının size borçlu olduğu tüm duygular ve sizin kendinize hiçbir şey borç­lu olmamanız, bir İnsanın içsel gelişiminde çok büyük bir psikolojik sonuç­tur. Çalışma’da bir İnsan sadece başkalarını bağışlayarak gelişebilir. Yani borçlarınızı silmezseniz içinizde hiçbir şey gelişemez. İçsel hesaplar yaparsanız, her zaman birisi­nin size borçlu olduğunu hissedersiniz. Bunun anlamını düşünmeye çalışın ve sonra kendi içinizde bunun anlamını gözlemlemeye çalışın ve son olarak Çalışma’nın söylediğini yapmaya, yani ondan ayrılmaya çalışın. Ve bunun kolay olduğunu sanmayın. Çalışma, kendi üzerinizde çalışma -sıkı çalışma- anlamına gelir. Bu Çalışma’nın, gerçekten çalışmak ve kendini değiştirmek isteyen İnsanlar için olduğunu hatırlayın; dünyayı değiştirmek isteyenler için değildir.

Bugün Çalışma’da “Kendi Şarkını Söyleyen” denilen bir İnsanın bu yönünden söz edelim. Bu yön, içsel kale almaya -içsel hesaplar yapma- yani size borçlu olunduğu duygusuna ve bunların hafızaya kaydı­na dayanır. Herkes bu anlamda söyleyecek bir şarkıya sahiptir. Yaşamınız boyunca ne tür içsel hesaplar yaptığınızı gerçekten bilmek istiyorsanız, hep “söylediğiniz şarkıları” fark etmeye başlayın. Çalışma’da bir İnsana “iyi şarkıcı” deniliyorsa, bu onun söylediği şarkılara gönderme yapar. Bazen İnsanlar şarkılarını hiçbir cesaretlendirme olmadan söylerler ve bazen de birkaç bardak alkolden sonra alenen (ulu orta) şarkı söylemeye başlarlar. Onlara ne kadar kötü davranıldığı, hiçbir zaman gerçek bir fırsata sahip ol­madıkları, eskiden sahip oldukları şöhreti, onların zorluklarını kimsenin anlamadığı, yanlış evlilik yaptıkları, anne babalarının onları anlamadıkla­rı, aslında ne kadar hoş İnsanlar oldukları, hiç takdir görmedikleri, hep yanlış anlaşıldıkları vs. hakkında şarkı söylerler ve bunların tümü, kendi­leri dışında herkesin suçlu olduğu anlamına gelir. Bunların tümü içsel he­saplar yapmaktır ya da daha doğrusu, içsel hesapların sonucudur. İçsel ka­le almanın biçimlerinden biridir.

Niçin bu Çalışma’da şarkılardan olabildiğince kurtulmak gerektiğini düşünüyorsunuz? Ender vesilelerle donuk bir sesle söyleninceye ve belki de sonunda hiç söylenmeyinceye kadar onları fark etmek, aç bırakmak, uzaklaştırmak, kişinin hayatında merkezi bir pozisyonun dışına itmek ni­çin gereklidir? İçeride sizi sakat bırakırlar. Enerji alırlar. Siz cesurca -hepi­niz cesur gülüşü bilirsiniz- gülersiniz ama hepsi yalandır. Çalışma’da iyi bir şarkıcı, kendisinin ötesine ulaşamaz. Kendi hesapçılığının kurbanıdır. Herhangi bir şey zor olduğunda şarkı söylemeye başlar. Bu onu durdurur: bu İnsan gelişemez. Belki ağlamaya başlar. Varlık seviyesini değiştiremez. Bulunduğu durumun, yani üzücü şarkılarla sakatlanmış olmanın ötesine ulaşamaz. Bu bir varlık işaretidir. Varlık, sizin ne olduğunuzdur ve varlığı değiştirmek için kişi, olduğu gibi olmamalıdır. Bazı zor durumlarda kendi üzerinde çalışmak yerine bu İnsan derhal, belki çok hoş ve sessiz bir şekil­de şarkı söylemeye başlar. Kendisiyle çok sert şekilde konuşulur ya da eleştirilirse kendine acımaya başlar ya da çok öfkelenir ve anlaşılmadığını hisseder vs. Ve sonra kendisine ya da başkalarına -özellikle kendisini ku­lak veren İnsanlara- yumuşak bir şekilde şarkı söylemeye başlar. Sıklıkla İnsanlar, sırf şarkı söylenmesi kolay olduğu için bazı İnsanlarla arkadaşlık kurarlar ve arkadaşları bir şekilde onlara “kapa çeneni” anlamında bir şey­ler söylerse, o kadar derinden kırılırlar ki gidip yeni bir arkadaş, onu ger­çekten anlayacak -öyle derler- birini ararlar, bir İnsan başka bir İnsanı san­ki öylesine, kolayca anlayabilirmiş gibi. “Keşke” derler. Başka birini anla­mak için, kişi önce kendini anlamalıdır ve bu yalnızca kendi üzerinde uzun süre çalıştıktan ve gerçekten neye benzediğine dair kısa bakışlar yakaladık­tan sonra başlar. İyi bir şarkıcı kesinlikle kendini anlamaz. Yanlış anlaşıldı­ğıyla ilgili şarkı söylemeyi tercih eder ve dolayısıyla, içinde kendisinin merkez olduğu ve her şeyin buna göre düzenlendiği çok şahane bir dün­yanın hayalini kurar. Bu tutum ve bu hayaller bir zayıflık yaratır, daha doğrusu bütün hayatı boyunca bedelini ödemek zorunda kalabileceği ger­çek bir psikolojik hastalık yaratır.

NEGATİF DUYGULAR

Duygular alanında, olumsuz duyguları hemen ifade etme alışkanlığı ile savaşmaya çalışmak çok yararlıdır. Pek çok kimse, kötü hava hakkındaki duygularını ifade etmekten kaçınmayı çok zor bulur. Bir şeyin ya da bir kimsenin, düzen veya adalet olarak benimsediklerini bozduğunu hissettiklerinde, olumsuz duygularını ifade etmemeleri insanlar için daha da zordur.

“Olumsuz duyguları ifade etmemeye karşı yapılan mücadele, kendi kendini gözlemleme için çok iyi bir yöntem olması yanında, aynı zamanda diğer bir özelliğe de sahiptir. Bu mücadele insanın, diğer istenmeyen alışkanlıkları yaratmadan, kendisini ya da alışkanlıklarını değiştirebileceği az sayıdaki yollardan birisidir. Bu nedenle, kendi kendini gözlemleme ve kendi kendini inceleme, başlangıçtan itibaren olumsuz duyguları ifade etmeye karşı verilen mücadeleyle birleşmelidir.

KARANLIK YAN

Kendini bilmenin bütün hedefi, kendimizin bilgisini çok daha şuurlu hale getirmektir. Buradaki temel fikir, kendinizde bilmediğiniz ve kabul etmediğiniz birçok şeye -yani kendinizin farkında olmadığınız şeyler-sahip olduğunuzda, bu şeylerin hayatınızı çok karmaşıklaştıracağı ve kendini bilme aracılığıyla kaçınılabilecek her tür koşula neden olacağıdır. Genel olarak, kendimizin bu bilinmeyen ya da farkına varılmayan yanını başka insanlara yüklediğimiz, modern psikolojideki bir terimi kullanacak olursak, kendimizin bu yanını yansıtıp onu başka insanlarda gördüğümüz söylenebilir.

Çalışma’daki genel bir kural olarak, bir kişiyle ilgili bir sorun yaşadığımızda aslında kendimizde çalışmamız gereken şeyle karşı karşıya olduğumuzdan emin olabiliriz. Diğer insanlarda çokça eleştirdiğimiz şey, kendimizin bilmediğimiz ya da tanımadığımız karanlık yanında yatmakta olan bir şeydir. Bu karanlık yanı, kendinizin bu farkında olunmayan ve bilinmeyen yanını yalnızca diğer insanlara yansıtılmışken görürsünüz, öyle ki her şey hep onların suçudur, asla bizim suçumuz değildir.

Bizi bu küçük şuur alanında tutan şey tamponların, kendimize dair resimlerin, sabit
fikirlerin, negatif tutumların eylemidir. Böyle bir koşulun içinde olduğumuzda, kendimizin karanlık yanı çok büyüktür ama kendini gözlemlemenin ışığı bu karanlık yanı aydınlatmaya başlayınca, kendimize dair şuurumuz kendini bilme aracılığıyla artar ve zamanla, kendimizi eskiden hissettiğimizden farklı hissetmeye başlarız. Bizdeki “Ben”in ağırlık merkezi değişmeye başlar. Bir başka deyişle, İmajinatif “Ben”, şu her zaman hizmet
ettiğimiz ve koruduğumuz, hiç de biz olmayan “Ben” çözülmeye başlar. Hiçbir şekilde hayal ettiğimiz gibi olmadığımızı görürüz ve bu gerçekleştiğinde, diğer insanlarla ilişkilerimiz de genişler. Önyargılar, şiddetli hoşlanmalar ve hoşlanmamalardan oluşan dar bir dünyada yaşamak yerine, kendimizdeki şuurun genişlemesi sayesinde kendimizi diğer insanlarla daha
geniş bir ilişki içinde buluruz. Bu, pratik yanıyla bütün Çalışma’nın temelini oluşturan eleştirmeden gözlemleme yöntemi aracılığıyla şuurun gelişmesinden dolayıdır.

İÇSEL DURUMLAR

İnsanlar gereksiz yere kendi hayat hikayelerini anlatmak istediklerinde, nelerden bahsederler? Olaylardan, di­ğer İnsanlardan, dışsal şeylerden konuşurlar. Fakat birinin hayatı, kendini gözlemleme amacı için fark edilmesi gereken iki farklı şeyi içerir. Bir kişi­nin hayatı sadece olayları değil durumları da içerir. Durumlar içseldir, olay­lar dışsaldır. Durumlar birisinin durumlarıdır, yani içsel durumlar, bir yandan kötü haletler, endişe alışkanlıkları, korku alışkanlıkları ve batıl inançlar, olumsuz önseziler, depresyon; diğer yandan iyi durumlar, mut­luluk hissi, merhamet, eğlence ve zevk. Bunlar bir kişinin içindedir, yani bütün durumlar bir kişinin durumlarıdır. Olaylar ise dışsaldır ve bizim içi­mize dışarıdan gelirler. Şimdi, birinin içsel durumu dışsal bir duruma kar­şılık gelebilir veya onun tarafından meydana getirilebilir veya onunla hiç­bir ilişkisi olmayabilir. Fakat hepsinden önemlisi, birbirleriyle nasıl ilişki­de olduklarını düşünmeden önce, olayların ve durumların iki farklı şey ol­duğunu görmeye çalışmak çok önemlidir. Örneğin, memnun edici bir ola­yı ele alın. İçsel durumunuz buna karşılık geliyor mu? Dışsal olay meyda­na geldiğinde içsel durumunuzun ona karşılık geldiğini kesinlikle söyleye­bilir misiniz? Diyelim ki, istenen bazı olayların olacağını biliyor ve onların olmasını dört gözle bekliyorsunuz. Bu olaylar meydana geldiğinde içsel durumunuzun onları çok zevkli bir halet içerisinde karşılayacağını söyle­yebilir misiniz? Yoksa olay umduğunuz şekilde gerçekleştiğinde bile, sık sık bir şeylerin eksik kaldığını kabul edecek misiniz? Eksik kalan nedir? Eksik kalan, böylesine hırsla beklenen dışsal olayla birleşecek olan, ona karşılık gelen içsel durumdur. Ve hepinizin bildiği gibi, genellikle bize en iyi anlarımızı sağlayan, tamamen beklenmedik olan o olaydır.

Şimdi bu fikri alalım, yani dışsal olayların ve içsel durumların birbirine karşılık gelmesini. İçimizde doğru duruma sahip değilsek, mutlu olayla tam olarak birleşemeyiz; demek istediğim, birbirine geçmeleri için içimiz­de bir şey var olmalıdır ki dışsal olaylar zevkli olsun. Fakat daha önce söy­lediğim gibi, insanlar kendi hayatlarının sadece dışsal olaylardan ibaret ol­duğuna, o veya bu türde belirli sayıda dışsal olay meydana gelmemişse ha­yatlarının şanssız olduğuna inanmaya çok fazla eğilimliler. Fakat bir insanın hayat için kapasitesi içsel gelişimine, yani içsel durumlarının niteliğine bağlıdır. Çünkü içeride, durumlarımız bakımından, yaşama aygıtları bulu­nur ve örneğin, bu aygıtlar kendine acıma, endişeler ve diğer negatif heye­canların altında boğulmuşsa, dış olaylar ne kadar keyifli olursa olsun hiç­bir şey doğru gerçekleşmez; çünkü yaşama aygıtları -yani kendi içinde ki­şi-, biraz keyif ve zevk verebilecek dışsal hayattan gelen bu tür olaylarla ta­lihli bir şekilde birleşemez haldedir. Bir kişi yurt dışına yapacağı bir gezi­yi dört gözle bekleyebilir ve bu meydana geldiğinde bir olaydır. Fakat kü­çük önemsiz şeylere vs. o kadar dikkat eder, o kadar acımasız olur ki bü­tün gezi bir felakete dönüşür. Böyle bir durumda kabahatli olan, o kişinin içsel durumudur. Dolayısıyla hayatımızın neler içerdiğini kendimize soracak olursak, sadece olaylar diyemeyiz, daha çok durumları içerir. Farz edelim ki, birinin olumsuz, melankolik ve ümitsiz olmayı seven, hayatın kötü bir iş olduğundan ve yaşamaya değmediğinden şikayet eden bir müdürü var. Bunun, uygun bir olayın yokluğundan mı, yoksa o kişinin içsel durumundan mı kaynaklandığını sanıyorsunuz? Ve hoş bir parti düzenlediğinizde o ki­şinin değişeceğini düşünecek kadar saf mısınız? Rahatsızlık o insanın için­dedir. Her gün kendilerinin ve başkalarının hayatlarını, kötümser içsel du­rumları nedeniyle berbat hale getiren; gerçekten kendi içsel hayatlarının nasıl olduğunu görmeye başlamadıkları için hapiste olmayı hak eden; ha­yatın tamamen kendi dışlarında bir şey olduğunu tahayyül eden kaç insan gözlemliyorsunuz?

Şimdi, kendini gözlemlemede, içsel durumları ve dışsal olayları birbi­rinden ayırmaya çalışın; her ikisiyle, dışsal olayın doğası ve içsel durumu­nuzla ilişkinizde nerede durduğunuzu fark edin. Dışsal olaylar her türden olabilir. Dış hayat, üzerinde karıncalar gibi çok yavaş yürüdüğümüz pü­rüzsüz bir kağıt yaprağı değildir. Tepelerle, vadilerle, iyi ve kötü havayla doludur. Bu, hayatın doğasıdır fakat bir kuralmış gibi, bütün olayları veya en azından hastalık, savaş vs. gibi tatsız olayları olağanüstü olarak ele alı­rız. Hayat, sizi karşılamak için büyük veya küçük derecelerde farklı olay­ların süregeldiği bir seridir ve her olayın kendi özel doğası vardır. Ve yine içsel durumlar da her türden olabilir. Bütün kişisel çalışmalar, içsel durum­lar hakkındadır ve hepiniz, kişinin üzerinde çalışması ve özdeşleşmemeye çabalaması gereken yanlış durumların ne olduğunu duydunuz. Bu yanlış durumlar üzerinde çalışırsanız ve kendinizi onlardan ayırmaya uğraşırsa­nız, o zaman daha önce olduğu gibi hayatın tatsız olayları sizi kolayca yakalamayacaktır ve kuvvetini sizden çekecektir. Olaylar, kendi değişik kombinasyonlarında her an değişen tesirlerdir ve bazıları diğerlerinden da­ha iyidir, fakat hepsi, iyi olanlar bile -evrende bulunduğumuz bu düşük seviyede yani dünyada- şuurlu olarak ele alınmalıdır; bazı olaylar çok teh­likeli olabilir ve değeri ne olursa olsun onlarla özdeşleşilmemelidir. Şimdi­ye kadar söylenenlerle, bir kişinin hayatının, daha çok onun içsel durumla­rı olarak düşünülmesi gerektiği daha açık hale gelecektir ve bir kişinin ha­yatının gerçek hikayesi, onun içsel durumları ve özellikle negatif heyecan­larının bir tarihçesi olur. Kendi içinde -her insanın sadece bireysel kendini gözlemleme aracılığıyla ulaşılabileceği ve başkaları için her zaman görün­mez olan bu muazzam içsel dünyada- öylesine, gayriciddi bir tutumla yaşa­mak işleyebileceğimiz en kötü suçtur. Dolayısıyla bu çalışma kendini göz­lemleme, kişideki yanlış durumları fark etme ve bunlara karşı çalışma ile başlar. Bu şekilde içsel hayat arındırılmış olur ve içsel hayatımız dışsal ha­yatımızı cezbettiği için, içsel durumlarımızı değiştirmekle, bazılarını aç bı­rakıp bazılarını beslemekle, sadece dışarıdan gelen olaylarla ilişkimizi de­ğiştirmekle kalmayıp günbegün bize gelen olayların doğasını bile değişti­ririz. Başımıza gelen olayların doğasını sadece bu şekilde değiştirebiliriz. Onları direkt olarak değiştiremeyiz, sadece durumları değiştirebiliriz, yani yaşadığımız bu karmaşık evi biraz düzene sokmaya başlarız.

KENDİNİ HATIRLAMA

Geçmişte literatürde birçok farklı tarifler ve­rilmiştir. Üç yüzyıl önce verilen birini aktaracağım. Bir mürit mürşidine “süperduyusal yaşama ve Tanrı’nın konuştuğunu duymaya” nasıl ulaşabi­leceğini sorar. Mürşit şöyle cevap verir: “Kendini sadece bir an için bile ol­sa, hiçbir yaratılmışın ikamet etmediği ŞEY’in içine attığında, tamamen O’na yöneldiğinde, o zaman Tanrı’nın konuştuğunu duyarsın.” Mürit, hiç­bir yaratılmışın olmadığı ya da yaratılmış hiçbir şeyin ikamet etmediği ye­rin yakın mı, uzak mı olduğunu sorar. Mürşit, “O senin içinde,” der ve bir an için bile olsa, kişinin bütün düşüncelerini ve isteklerini durdurarak ona ulaşılabileceğini ekler; “kişisel düşünce ve kişisel istekten uzak durduğun­da ve imajinasyon ve duyular çarkını durdurduğunda”. Başka bir yerde der ki, bu hareket günde en az bir kez ve sadece kısa bir süre için yapılma­lıdır. Elbette çok sıklıkla yapılmamalıdır. Aslında bu, Çalışma’da Kendini Hatırlama denen şeyi tarif ediyor. Çalışma’nın bize anlattıklarını duymak genellikle çok zordur. Genelde, hayatın ve çok çeşitli türde kendi ilgileri­mizin içine dalarız ve Çalışma’yı duyamayız. Verilen örnekte mürit “süper­duyusal hale ve Tanrı’nın konuştuğunu duymaya” nasıl ulaşabileceğini sormaktadır. Bu, duyular hayatının üstündeki bir hal anlamına gelir. Du­yular hayatının ne olduğunu daha önce gerçekten düşündünüz mü? Tüm günlük endişeleriniz, tüm dertleriniz, günlük temaslarınız, duyularınız va­sıtasıyla tüm gördükleriniz ve duyduklarınız vs.dir. Yeterince yiyecek ol­madığını, tencere ve tavalarınızın eskidiğini görürsünüz ya da otobüsü ka­çırırsınız vs. Tüm bunlar, duyuların yaşamıdır. Savaşı görürsünüz! Parayı görürsünüz! Masanın kırıldığını, kötü haber taşıyan bir mektubu, felaketi, depremi, kendi yüzünüzü görürsünüz vs. Tüm bunlar duyusaldır, yani du­yular vasıtasıyla iletilen yaşamdır. Elektrik kesildiği için ya da başka bir in­san yüzünden ya da istediğimiz şeyi alamamaktan dolayı vs. kaçımız üzül­dük. Tüm bunlar duyusaldır; bu duyusal yaşamdır. Beş duyunuz vasıtasıy­la deneyimlediğiniz yaşamdır. “İşimden, mesleğimden, günlük endişele­rimden, evimden, ailemden, hasta çocuğumdan, şuyumdan, buyumdan vs. ayrı başka tür bir hayat var mı?” diye sorabilirsiniz. Başka bir deyişle, “Duyusal hayattan başka bir hayat var mı?” diye sorarsınız. Ezoterizm baş­ka bir hayattan söz eder. Çalışma ondan söz eder. Sık sık Çalışma’nın, içeri giren izlenimleri dönüştürmeniz gerektiğini söylediğini bilirsiniz. Yine de, her an bize hükmeden ve bizi onun köleleri yapan duyusal realiteye yapış­mış olarak, tesirini o anda üzerimizde kullanan belirli bir hayat olayının ötesini kolaylıkla göremeyiz; örneğin, biletimizi ya da çantamızı kaybetti­ğimizde ya da birinin bize kaba davrandığında olduğu gibi. Belirli bir dış­sal olay içinde olduğumuzda her şey o olaymış gibi görünür, değil mi? Son­ra geçer ve ne olduğunu merak ederiz. Bir keresinde şöyle dendiğini hatır­larsınız: Hayat bir olaylar dizisidir; ya da bir başka deyişle, saat saat, gün gün geçen zaman, belirli bir olaylar kurgusundan, farklı ölçeklerde -yani kişisel olaylar, aile olayları, mahalli olaylar, ulusal olaylar, dünya olayları olarak, hepsi farklı ölçeklerde- her zaman kalabalık olan olaylardan oluş­muştur. Etkisinde olduğumuz 48 kanun düzeninden dolayıdır bu. Sizden kuvvet almaya çalışan bazı olaylar olmadan asla var olamazsınız. Örneğin, kötü haberler bir olaydır. Savaş kesinlikle bir olaydır. Fakat tabi ki aynı öl­çeklerde değiller. “Hayat birbiri ardına gelen şeylerdir,” şeklinde yaygın bir ifade vardır. Bu mecburen böyledir çünkü biz belirli kanunların hükmü altındayız. Özgür değiliz. Bunu kavramak muhtemelen bütün hayatımızı alır ve biz kavrayamayız. Olduğunuz varlık türünü fark ederseniz, aynı tür olaylar serisini devam ettiren bir iplik dokuduğunu öğrenmeye başlarsı­nız. Bizim varlık seviyemiz, yaşamımızı, yani yaşama ait olayları cezbeder. Bu tür şeylerin her zaman sizin başınıza gelmesinin ne kadar kötü olduğu­nu hissedebilirsiniz.

Birçok insanın, hatta eğitimli ve düşünen insanların, Kendini Hatırlama denen şuur durumuna ulaşmalarına en baş engel, zaten ona sahip olduk­larını düşünmeleri gerçeğinde yatar. Yaptıkları her şeyde ve söyledikleri her şeyde kendilerini hatırladıklarını düşünürler; sadece her an şuurlu ol­duklarını ve kendilerinin farkında olduklarını düşünmekle kalmazlar, ay­rıca içsel yaşamlarında şuurlu olduklarına ve sürekli bir akış halinde içle­rinden geçen tüm düşüncelerin ve duyguların tamamen farkında oldukla­rına da inanırlar. Her zaman kendilerini hatırladıklarım, tam şuurla hare­ket ettiklerini ve konuştuklarım, söyledikleri ve yaptıkları her şeyin tama­men farkında olduklarım düşündükleri için; gerçek iradeye, kalıcı bir değiş­meyen “ben”e ve yapma yeteneğine sahip olduklarına inanırlar; örneğin, gerçekten isterlerse kendilerini ya da hayatlarını ya da diğer insanları değiştirebileceklerine veya istedikleri şeyi yapabileceklerine. Fakat tabi ki kendilerini veya yaşamlarım veya diğer insanları değiştiremezler ya da is­tedikleri şeyi yapamazlar çünkü hiçbir gerçek iradeye sahip olmayıp bir­çok değişken “ben” e sahiptirler ve bir şey yaptıklarında bu şuurlu irade­den ve şuurlu seçimden dolayı değildir, o anda onlara ne olabiliyorsa on­dan dolayıdır. Çünkü aynen yaşamda olduğu gibi, her şey muhtemelen olabileceği sadece tek bir şekilde olur ve insanlar yapıyormuş gibi görünse de gerçekte hiç kimse bir şey yapamaz; tek bir kişinin durumunda da böyledir. Onun yaşamındaki her şey muhtemelen oluşabileceği yalnızca tek bir şekilde meydana gelir ve insan aynı kaldığı sürece, diğer her şey de ay­nı kalacaktır.

Bir insanla zaten sahip olduğunu düşündüğü bir şuur durumu hakkın­da konuşursanız, bununla ilgilenmeyeceği açıktır. İnsanların Kendini Hatır­lama ya da Kendinin Farkında Olma durumu ya da Kendinin Şuurunda Olma durumunun manası hakkında bir şeyler anlamak için bu kadar zorlanma­larının sebeplerinden biri budur. Bu durumda olduklarını kendilerine atfe­derler ve varoluşlarının gerçekten tam bir şuur durumu içinde geçirdikleri­ne inanırlar. Yapmakta oldukları şeyi yapmaktan kendilerini alamadıkları­nı fark etmezler. Bütün hareketlerinin kendi iradeleri tarafından kontrol edildiğine, her şeyi maksatlı olarak yaptıklarına vs. inanırlar. Fakat bir ada­mın sıradan şuur durumu hemen hemen tüm bunların tamamen tersidir. Sıradan bir adam kendini hatırlamaz, kendinin farkında değildir, söyledik­leri ve yaptıkları hususunda tam olarak şuurlu değildir. Aldığını zannetti­ği kararlan da aslında o almamaktadır. Aslında kendisi için çok çapraşık olan içsel hayatı hususunda da tam olarak şuurlu değildir. İçinden meka­nik bir şekilde geçen tüm düşüncelerin ve duyguların neredeyse milyonda birinin şuurundadır. Fakat, içinde insanın kendinin ve çevresinde gördüğü her şeyin ve aynı zamanda içinden geçen tüm düşüncelerin ve duyguların farkında olduğu “Kendini Hatırlama” denen şuur durumu, aslında İnsan’ın hakkıdır. İnsan buna sahip olmazsa, bu sadece hayatının yanlış ko­şullarından dolayıdır. İçinde bulunduğumuz zamanda Kendini Hatırlama (ya da Üçüncü Şuur Durumu) denen şuur durumunun sadece çok ender parıltılar halinde meydana geldiğini söylemek abartı olmaz ve bu, sadece uzun ve özel bir eğitim vasıtasıyla içinde daha kalıcı hale getirilebilir.

KENDİNİ GÖZLEMLEME

Kendini incelemek için, insan öncelikle, nasıl inceleyeceğini, nereden başlayacağını, hangi yöntemleri kullanacağını öğrenmelidir. İnsan, kendini nasıl inceleyeceğini öğrenmeli ve kendi kendini inceleme yöntemlerini incelemelidir.

Kendini incelemenin başlıca yöntemi, kendi kendini gözlemlemedir. Kendi kendini gözlemlemeyi uygun biçimde uygulamaksızın, insan, makinesinin çeşitli fonksiyonları arasındaki bağıntıyı ve karşılıklı ilişkiyi her defasında, her şeyin onda nasıl ve niçin dış etkilerle meydana geldiğini hiçbir zaman anlamayacaktır.

Fakat kendi kendini gözlemlemenin ve kendini doğru biçimde incelemenin yöntemlerini öğrenmek için, insan makinesinin fonksiyonlarını ve özelliklerini belli bir şekilde anlamaya ihtiyaç vardır. O halde, insan makinesinin fonksiyonlarını gözlemlerken, gözlemlenen fonksiyonların doğru sınıflandırılmasını anlamak ve bunları tam ve anında tarif etmeye muktedir olmak gereklidir; tarif, kelimelere bağımlı bulunmamalı fakat içsel bir tarif olmalıdır; bütün içsel deneyimlerimizi tarif ettiğimiz biçimde manevi tat alma ve duygu yoluyla olmalıdır.

Merkezlerin Gözlemlenmesi

Gözlemleme, fonksiyonların bölünmesi ile başlamalıdır. İnsan makinesinin bütün faaliyetleri, her biri kendi özel zihni veya ‘merkezi’ tarafından yönetilen, kesin bir biçimde tarif edilmiş dört gruba ayrılmıştır. Kendi kendini gözlemlerken insan, makinesinin dört temel fonksiyonunu birbirinden ayırt edebilmelidir: Düşünce, duygu, hareket ve içgüdü. İnsanın kendisinde gözlemlediği her olay, bu fonksiyonlardan ya birine ya da diğerine bağlıdır. Bundan dolayı, gözlemlemeye başlamadan önce, insan, fonksiyonların nasıl farklılaştıklarını, düşünce, duygu, hareket ve içgüdü faaliyetlerinin ne anlama geldiklerini anlamalıdır.

Gözlemleme, başlangıçtan itibaren başlamalıdır. Bütün eski deneyimler, bütün eski gözlemlerin sonuçları bir kenara bırakılmalıdır. Bunlar çok miktarda değerli malzeme içerebilirler ama bütün bu malzeme, gözlemlenen fonksiyonların yanlış bölünmesine dayalıdır ve kendisi de yanlış bölünmüş durumdadır. Bu nedenle, bu malzeme, kullanılamaz veya herhalde, kendi kendini inceleme çalışmasının başlangıcında kullanılamaz. Onun içerisindeki değerli kısımlar, uygun zamanda alınacak ve kullanılacaktır. Fakat bu işe yeni baştan başlamak gerekmektedir. İnsan, kendisini sanki hiç tanımıyormuş gibi, hiç gözlemlememiş gibi gözlemlemeye başlamalıdır.

Kendi kendini gözlemlemeye başladığında, belli zamanda gözlemlediği olayın hangi gruba, hangi merkeze ait olduğunu derhal saptamaya çalışmalıdır.

Bazı kişiler, düşünce ile duygu arasındaki farkı, diğerleri ise duygu ile duyum ve düşünce ile hareket dürtüleri arasındaki farkı anlamakta güçlük çekerler.

En geniş biçimde ele alındığında, düşünce fonksiyonunun, daima kıyaslama suretiyle çalıştığı söylenebilir. Düşünceye ait sonuçlar, daima iki veya daha fazla izlenimin kıyaslanmasının sonuçlarıdır.

Duyum ve duygu muhakeme etmez, usa vurmaz, kıyas etmezler; belli bir izlenimi, sadece o izlenim açısından, onun bir veya başka yönden zevkli veya zevksiz oluşuna, rengine, tadına, kokusuna göre tarif ederler. Dahası duyumlar ilgisiz de olabilirler: Ne sıcak ne soğuk, ne zevkli ne zevksiz; ‘beyaz kağıt’, ‘kırmızı kalem’. Beyaz veya kırmızının duyumunda zevkli veya zevksiz bir şey yoktur. Herhalde şu ya da bu renkle ilgili olarak mutlaka zevkli veya zevksiz bir durum olması gerekmez. Bu duyumlar yani beş duyuya ait olanlar ve diğerleri, sıcaklık, soğukluk vs. duyumu gibi içgüdüseldirler. Duygusal fonksiyonlar veya duygular, daima ya zevkli ya da zevksizdirler; tarafsız duygular mevcut değildir.

Fonksiyonları birbirlerinden ayırt etmedeki güçlük, insanların fonksiyonlarını hissetme tarzlarının birbirlerinden çok farklı oluşu ile artmaktadır. Bu, genellikle anlayamadığımız bir husustur. İnsanları, aslında olduklarından daha çok birbirlerine benzer olarak kabul etmekteyiz.

Gerçekte, algılama biçim ve yöntemleri bakımından aralarında çok büyük farklar vardır. Bazıları, zihinleri ile, diğer bazıları duygularıyla, bir kısmı ise duyumları ile algılar. Farklı kategorilere mensup farklı algılama tarzları olan insanlar için birbirlerini anlamak, çok güç, hemen hemen imkansızdır; çünkü bir ve aynı şeye farklı isimler verdikleri gibi, birbirlerinden farklı şeylere de aynı ismi vermektedirler. Bundan başka, çeşitli kombinezonlar mümkün olabilir. Bir insan, düşünce ve duyumları ile, bir diğeri ise düşünce ve duyguları vs. ile algılar.

Bir ya da başka bir algılama tarzı ile, dış olaylara karşı oluşan bir ya da diğer bir tepki çeşidi arasında derhal bağlantı kurulur. Dış olayların algılanması ile onlara karşı meydana gelen tepki arasındaki farkın sonucu, öncelikle insanların birbirlerini anlamamaları ve sonra da kendi kendilerini anlamamaları gerçeği ile izah edilir. Pek sık olarak insan, düşüncelerine veya düşünsel algılarına duygu, duygularına düşünce ve duyumlarına da duygu adını verir. Bu sonuncusu, en yaygın olanıdır. Eğer iki kişi aynı nesneyi farklı biçimde algılarsa, örneğin birisi duygusu ile diğeri ise duyumu ile algılarsa, bu kişiler bütün yaşamları boyunca tartışabilir. Ve o nesneye karşı olan tutumları arasındaki farkın neden ibaret olduğunu hiç anlayamazlar. Aslında, biri onun bir yönünü, diğeri ise bir başka yönünü görmektedir.

Bir ayırt etme yolu bulmak için her normal psişik fonksiyonun, bilginin aracı ve aleti olduğunu anlamalıyız. Zihnin yardımıyla nesnelerin ve olayların bir yönünü, duyguların yardımıyla bir başka yönünü, duyumların yardımı ile ise, bir üçüncü yönünü görürüz. Belli bir konunun bizim için mümkün olan en tamam bilgisi, ancak onu zihnimizle, duygularımızla ve duyumlarımızla birlikte incelersek elde edilebilir. Doğru bilgiyi arayan her insan, böyle bir algıya ulaşma imkanını gaye edinmelidir. Olağan koşullarda, insan, alemi çarpık ve pürüzlü bir pencereden görmektedir. Bu durumun farkına varsa bile hiçbir şeyi değiştiremez. Şu veya bu algı tarzı, bütünüyle organizmasının çalışmasına bağımlıdır. Bütün fonksiyonlar birbirleriyle bağıntılı olup birbirlerini dengelerler; bütün fonksiyonlar birbirlerini bulundukları durumda muhafaza etmeye çalışırlar. Bu nedenle insan, kendi kendini incelemeye başladığında, kendi içinde hoşlanmadığı bir şeyi keşfederse, bunu değiştirmeye muktedir olmadığını anlamalıdır. İncelemek bir şey, değiştirmek ise başka bir şeydir. Fakat kendini inceleme, gelecekteki değişme imkanına götüren ilk adımdır. Ve başlangıçta, uzun bir süre, bütün çalışmasının sadece incelemeden ibaret olacağını anlamalıdır.